"Вельмі сімвалічна, што другое нараджэнне паясоў адбылося менавіта тут, у Слуцку. Гэта даніна нашай павагі майстрам мінулага і яркае пацвярджэнне таленту іх нашчадкаў, якія па ўзроўні майстэрства не саступаюць сваім славутым папярэднікам". Такі запіс пакінуў прэзідэнт Беларусі ў кнізе ганаровых гасцей, наведваючы Музей гісторыі слуцкіх паясоў у 2014-м.тады ж кіраўніку дзяржавы ўручылі Першы Слуцкі пояс, які з'яўляецца поўнай копіяй арыгінальнага. У якасці сыравіны пры вырабе аналага выкарыстоўвалі шаўковыя і пазалочаныя ніткі. У новым выпуску YouTube-праекта БЕЛТА "па факце: рашэнні першага" мы раскажам, навошта Аляксандр Лукашэнка ратаваў "Белмастацпромыслы", што вырабляюць у гэтым аб'яднанні і колькі ў краіне людзей з залатымі рукамі, якім ёсць што перадаць нашчадкам.

Якімі былі знакамітыя слуцкія паясы

Доўгія шырокія паясы з прыгожым малюнкам і складаным пляценнем з каштоўных нітак атрымалі распаўсюджванне на беларускіх землях яшчэ ў XVI стагоддзі. З часам нашы ткачы стварылі свае непаўторныя ўзоры, сімвалічныя матывы, эксклюзіўную тэхналогію. Аксэсуар мог утрымліваць да 200 г золата: за адзін асобнік можна было купіць некалькі пародзістых коней або маёнтак. Пра слуцкія паясы загаварыў увесь свет. Памятаеце знакаміты верш" Слуцкія ткачыхі " Максіма Багдановіча? Класік распавядае пра прыгонных дзяўчат, якія замест Персідскага ўзору ткалі"цвяток радзімы васілька". Слуцкія паясы, без сумневу, - нацыянальны сімвал.

Рашэнне першага прэзідэнта суверэннай Беларусі-У што б там ні стала адрадзіць унікальную вытворчасць. У Слуцку рэалізавалі інвестпраект па арганізацыі вытворчасці копій, аналагаў слуцкіх паясоў і нацыянальнай сувенірнай прадукцыі. Фінансаванне ажыццяўлялася за кошт бюджэту. На прадпрыемстве ўзнавілі ўнікальную тэхналогію ткацтва слуцкіх мануфактур. Аналагаў гэтай прадукцыі ў свеце няма.

"Гэта вельмі трэба, вельмі важна і для нас, і для нашых нашчадкаў. Гэта аснова ідэалогіі, таму што нельга быць пісьменным спецыялістам, не ведаючы культуры краіны. Таму гэта адраджэнне мае каласальнае значэнне", - такое меркаванне выказала дырэктар РУП" Слуцкія паясы "ГПТА" Белмастацпромыслы " Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Ларыса Тарасава падчас візіту Кіраўніка дзяржавы на прадпрыемства ў красавіку 2014 года.

Загадчык аддзела старажытнабеларускай культуры Цэнтра даследаванняў беларускай культуры, мовы і літаратуры НАН Беларусі Барыс Лазука таксама адзначыў, што духоўнае багацце беларускага народа - гэта самае галоўнае, што неабходна берагчы і перадаваць моладзі.

"Мая задача была-стварыць гэта, каб ніхто не спрабаваў схапіць і павезці, як гэта бывала. Вось хай цяпер палякі зробяць такое, калі яны цэняць сваё мінулае і кажуць, што гэта іх спадчына", - звярнуў увагу Аляксандр Лукашэнка.

"Для вытворчасці паясоў у нас выкарыстоўваюцца сярэбраная і залатая нітка. Безумоўна, гэтыя дарагія матэрыялы мы выкарыстоўваем не ўсюды, дзесьці замяняем іх іншымі. Разам з тым, слуцкія паясы з выкарыстаннем каштоўных нітак у прынцыпе запатрабаваныя", - распавёў генеральны дырэктар аб'яднання "Белмастацпромыслы" Міхаіл Папоў.

Чаму Лукашэнка ўзяў пад крыло "Белмастацпромыслы"

Рэспубліканскае ўнітарнае прадпрыемства "Слуцкія паясы" ўваходзіць у склад дзяржаўнага аб'яднання "Белмастацпромыслы" Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта. Гэта асноўны вытворца вырабаў народных мастацкіх промыслаў і сувенірнай прадукцыі ў нашай краіне. Але калі хтосьці думае, што ў вядзенне Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта аддаюцца толькі топавыя прадпрыемствы, то памыляецца. "Белмастацпромыслы" апынуліся пад крылом Прэзідэнта не выпадкова. Пасля развалу СССР арганізацыі, якія ўваходзяць у яго склад, былі кінутыя і, па сутнасці, асуджаныя. Калі б не рашэнне Аляксандра Лукашэнкі зберагчы прадпрыемствы і калектывы.

"Усе лічаць, што кіраўніцтва справамі Прэзідэнта-гэта тое, што Палац Незалежнасці і загарадная рэзідэнцыя Прэзідэнта. Ды не, Кіраўніцтва справамі - гэта велізарная махіна", - падкрэсліў Аляксандр Лукашэнка падчас прызначэння Валерыя Іванова кіраўніком спраў Прэзідэнта Беларусі ў ліпені 2021 года. Беларускі лідар нагадаў, што ў свой час у вядзенне Кіраўніцтва справамі аддаваліся ў тым ліку найбольш праблемныя прадпрыемствы і арганізацыі, дзе складвалася складаная сітуацыя. Напрыклад,"Белмастацпромыслы". "Я іх ратаваў проста. Таму пад крыло ўзяў", - патлумачыў сваё рашэнне кіраўнік дзяржавы.

Міхаіл Папоў лічыць, што менавіта гэтае рашэнне кіраўніка дзяржавы дазволіла захаваць прадпрыемства: "безумоўна, прэзідэнт не мог дазволіць, каб такі важны напрамак, як захаванне рамёстваў, знік. Яно падкрэслівае нашу аўтэнтычнасць, гісторыю нашых продкаў. Безумоўна, гэта трэба было захаваць. Калі ўсім не да сувеніраў, людзі пачнуць сыходзіць у іншыя галіны, губляць свае навыкі і не змогуць перадаць іх новым пакаленням. І тая ўвага, якую кіраўнік дзяржавы звярнуў на "Белмастацпромыслы", дапамагла вытрымаць складаны перыяд станаўлення сучаснай беларускай дзяржавы".

Вырабы з лазы, лёну, дрэва, саломкі, керамікі. Гэта цяпер многае мы ўспрымаем як сувеніры, а калісьці гэта ўсё было ва ўжытку нашых продкаў. А значыць, такія прадметы адлюстроўваюць унікальнасць і аўтэнтычнасць нашай краіны. Да прыкладу, спецыялісты прадпрыемства" скарбніца " разам з навукоўцамі Акадэміі навук займаюцца даследаваннямі ў галіне рэканструкцыі традыцыйнага беларускага касцюма. Нездарма ў народзе кажуць: чалавека сустракаюць па адзежцы. Наша адзенне-гэта нашы традыцыі. Ніхто не кажа, што ўсе мы павінны кожны дзень хадзіць у народных касцюмах. Але не ведаць гісторыю і культуру-не паважаць сябе.

"Захаванне традыцый-гэта сапраўды важны момант. Гэта дазваляе паказаць, што беларусы-гэта не нацыя, якая з'явілася пасля распаду Савецкага Саюза, што мы былі і да СССР. Калі прыехаць на выставы ў тую ж Расію, то можна ўбачыць, што беларускія касцюмы істотна адрозніваюцца ад расійскіх. У такіх рэчах таксама закладзены культурны код", - перакананы Міхаіл Папоў.

У чым унікальнасць майстроў "Белмастацпромыслаў"

Пытаннях захавання і развіцця традыцый, гістарычных каштоўнасцяў Аляксандр Лукашэнка надае асаблівую ўвагу. Патрабаванне Прэзідэнта-не проста захаваць Вытворчасць вырабаў народных мастацкіх промыслаў у першапачатковым выглядзе, а пастаянна мадэрнізаваць яго і асвойваць новую прадукцыю. Гэтыя даручэнні Аляксандр Лукашэнка трымае на асабістым кантролі.

"Дадзеныя вытворчасці з пункту гледжання гісторыі, самабытнасці, чалавечага майстэрства з'яўляюцца унікальнымі. Аднак у сучасных умовах захаваць Вытворчасць вырабаў народных мастацкіх промыслаў у першапачатковым выглядзе недастаткова. Неабходна яго мадэрнізаваць, праводзіць пастаянную працу па засваенні новай запатрабаванай прадукцыі. Вопыт і традыцыі павінны быць перададзены нашым дзецям", - такую задачу кіраўнік дзяржавы паставіў на прадстаўленні на пасадзе кіраўніка справамі прэзідэнта Юрыя Назарава ў жніўні 2022 года.

Аб'ём вытворчасці па выніках мінулага года вырас прыкладна на траціну, вырабаў народных мастацкіх рамёстваў выраблена ў паўтара раза больш. На фабрыцы "Слуцкія паясы" ўзводзяць новы адміністрацыйна-вытворчы корпус. У "Белмастацкераміцы" мадэрнізуецца тэхналагічнае абсталяванне, якое ў перспектыве павінна павысіць якасць прадукцыі і пашырыць яе асартымент. Ганчарнаму мастацтву шмат сотняў гадоў, але звычайным збаном спажыўца ўжо не здзівіць. Таму ператварэнне кавалка гліны ў шэдэўр па-ранейшаму актуальна.

"Наша галоўная задача-праца з кадрамі. Не трэба хаваць, што сёння народнымі промысламі ў асноўным займаюцца людзі старэйшага ўзросту. Моладзь не асоба займаецца такой педантычнай і тонкай працай, якая патрабуе ўседлівасці. Яшчэ адна важная задача-паляпшэнне матэрыяльнага становішча нашых майстроў, каб іх заработная плата была годнай і адпавядала іх працы. Акрамя таго, мы ствараем стымулюючыя ўмовы для прыцягнення моладзі, каб нашы работнікі рыхтавалі сабе змену. Калі мы не захаваем гэтыя традыцыі, то нашы намаганні, напэўна, будуць марныя", - падкрэсліў Міхаіл Папоў.

Якія старадаўнія народныя рамёствы ўдалося захаваць у Беларусі

У Беларусі ўдалося захаваць больш за дзесяць відаў старадаўніх народных рамёстваў: ганчарная справа, ткацтва і вышыўка, разьба па дрэве, салома - і лозапляценне, роспіс па шкле, дрэве і тканіне. І гэта той выпадак, калі машына не можа замяніць чалавека. У арганізацыях аб'яднання "Белмастацпромыслы" працуе больш за 1,1 тыс.работнікаў, з іх каля 230 - майстры народных мастацкіх промыслаў. Пра такіх звычайна кажуць"чалавек з залатымі рукамі".

Прымаючы з дакладам кіраўніка справамі Прэзідэнта Беларусі Юрыя Назарава ў лютым гэтага года, Аляксандр Лукашэнка адзначыў, што вынікі працы прадпрыемстваў і арганізацый, якія ўваходзяць у сістэму Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта, нядрэнныя: "і фінансавыя вынікі - гэта добра, і па галінах: і сельская гаспадарка, і будаўніцтва, і "Белмастацпромыслы". Усе раней лічылі, што кіраванне справамі - гэта сабраў смачныя кавалкі - і жыццё ў шакаладзе. Не. Чаго варты канцэрн "Белмастацпромыслы".

"Мы сёлета пачалі вытворчасць Сожскай скані-з розных парод драўніны, габлюшкі атрымліваюцца выключныя рэчы. Па расшчэпленай лазе, калі я прымаў, у нас працавала два чалавекі пенсійнага ўзросту, а вырабы класныя. Таму мы гэта захоўваем, павялічылі да сямі чалавек", - праінфармаваў Юрый Назараў.

Колькі чалавек у свеце валодаюць тэхнікай Сожскай скані

Сожская скань, пра якую дакладваў Прэзідэнту Юрый Назараў, - выдатны кірунак у беларускім прыкладным мастацтве. Яно з'явілася ў канцы XX стагоддзя і да гэтага часу не мае аналагаў. Гэтай тэхнікай валодаюць каля 20 чалавек у свеце. Майстры выкладваюць драўляныя завіткі з дапамогай пінцэта. Выкарыстоўваюць розныя пароды дрэва, якія даюць непадобныя каляровыя адценні. У выніку нараджаюцца унікальныя вырабы, якія немагчыма паўтарыць. А вы ведалі пра гэта? Не факт. А значыць любы твор мастацтва, як бы гэта меркантыльна не гучала, мае патрэбу ў рэкламе. Перад вытворцамі стаіць задача-максімальна пашыраць сеткі рэалізацыі. І гэта датычыцца ўсіх напрамкаў прыкладнога мастацтва.

"Дзякуючы падтрымцы кіраўніка дзяржавы, Кіраўніцтва справамі Прэзідэнта Беларусі нам выдзяляюцца істотныя фінансавыя сродкі на мадэрнізацыю і абнаўленне абсталявання. Гэта неабходна для павышэння якасці прадукцыі, зніжэння яе сабекошту, каб сувеніры былі больш даступнымі. Але гэта не трэба, каб проста зрабіць нейкую рэч і паставіць яе ў музеі. Гэтыя вытворчасці патрэбныя для таго, каб майстры, грунтуючыся на традыцыях нашых продкаў, маглі прыўносіць гэтыя традыцыі ў сучасную сувенірную прадукцыю. Бо беларусы-гэта такі народ, якія з пустымі рукамі ў госці не ездзіць. Выязджаючы за мяжу, трэба нешта з сабой узяць. А што ўзяць, калі не тое, што можа спатрэбіцца ў гаспадарцы? Гэта ручнікі, сурвэткі, вырабы з дрэва, плеценыя кошыкі, шкатулкі", - распавёў Міхаіл Папоў.

Як, на думку Лукашэнкі, пазбегнуць "заняпаду" культуры і духоўнасці

Ніводная замежная выстава і канферэнцыя не абыходзіцца без аўтэнтычнай прадукцыі. Мы едзем на людзей паглядзець і сябе паказаць. Прымаем замежныя дэлегацыі таксама з арыгінальнымі падарункамі, якія нельга купіць ні ў адной краіне свету. Турысты любяць беларускія сувеніры і з задавальненнем іх купляюць. У аэрапортах, вакзалах, гасцініцах, крамах і нават на запраўках. І, вядома ж, хочацца, каб на памяць замежнікі везлі не толькі магніцікі, а рэчы, якія ўвасабляюць нашы традыцыі і перадаюць нацыянальны дух.

Таленавітыя майстры штодня ствараюць унікальныя вырабы не толькі для турыстаў, а ў першую чаргу для нас, беларусаў. Беражліва і ўважліва вывучаючы мінулае, звяртаючыся да народнага вопыту нашых продкаў, мы зможам захаваць самабытнасць нашай дзіўнай культуры.

"Мы, беларусы, стваральнікі па сваёй сутнасці. Мы спрадвеку жывем сваім розумам, таму і захавалі ўклад, культуру і духоўнасць у самыя складаныя перыяды развіцця. Гэта вельмі важна. Многія сёння, асабліва нашы збеглыя, гвалтам крычаць пра "заняпад" духоўнасці і культуры. Ніякага" заняпада " не будзе, калі мы будзем яўляць нашаму народу шэдэўры гэтай творчасці. Ніхто нікога душыць за творчасць не будзе. Такога ніколі не было ў нашай найноўшай гісторыі і ніколі не будзе. Але мы нікому не дазволім разбурыць тое, што стагоддзямі стваралася і выпрацоўвалася пакаленнямі беларусаў - нашы традыцыі, наша духоўнасць і самыя высокія пачуцці заснаваныя на мінулым. І разбураць яго нельга", - упэўненасць у гэтым Прэзідэнт Беларусі выказаў на цырымоніі ўручэння прэміі" За духоўнае адраджэнне", спецыяльнай прэміі дзеячам культуры і мастацтва і прэміі" Беларускі спартыўны Алімп " у студзені гэтага года.